تحلیل راهبردی تحولات فضایی-کارکردی در پهنه حریم جنوبی کلانشهر تهران (مطالعه موردی: شهرستان های ری و اسلامشهر)

نویسندگان

حمید بحیرایی

دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران. رحیم سرور

استاد گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران، نویسنده مسئول بهمن کارگر

دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام (ره) شهرری، تهران، ایران عبدالرضا فرجی راد

دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی و از آن جمله نواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آن ها، به مرور منجر به تغییرات مختلف در عرصه های گوناگون آن ها می گردد. تغییرات ساختار جمعیتی (مهاجرت روستا-شهری، تخلیه جمعیتی روستاها و ....) و تغییرات ساختار کارکردی و اقتصادی (متزلزل شدن اساس و بنیاد تولید کشاورزی و گسترش فعالیت های حاشیه ای و غیرتولیدی و....) ازجمله ی آن هاست. در این میان، ازجمله تغییرات مهمی که عمدتاً متأثر از شهرها بوده و در دهه های اخیر بخصوص در نواحی روستایی کلان شهر تهران قابل مشاهده است، ادغام روستاهای حریم شهر در بافت فیزیکی شهرها، افزایش واحدهای صنعتی، تولیدی، خدماتی و مسکونی، زمین خواری و تغییر الگوی مصرف زمین و مهم تر از همه سوء مدیریت که باعث گستردگی بیش از حد فیزیکی شهرها و تغییر کاربری اراضی حریم آن ها  شده است. هدف از این مقاله تحلیل راهبردی تحولات فضایی کارکردی شهرستان های ری و اسلامشهر در پهنه حریم جنوبی کلانشهر تهران می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش مطالعه مبتنی بر مطالعه میدانی و پرسشنامه می باشد. همچنین جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از مدل ترکیبی (swot-ahp) بهره گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد عدم انتقال پادگان های نظامی در جایگاه نخست، عدم هماهنگی بین دهیاری ها و روستاهای داخل محدوده در جایگاه دوم و مستقل بودن و افزایش بارگذاری ساختمانی و جمعیتی در مهروموم های آتی به عنوان مهم ترین نقاط ضعف تلقی گردیده، و همچنین مؤلفه هایی مانند توجه روزافزون به حریم شهرها و روستاها بخصوص در سال های اخیر و دسترسی مناسب به خدمات و بالا بودن سرمایه اجتماعی درون گروهی به عنوان مهم ترین نقاط قوت قابل ذکر می باشند. در همین راستا مهم ترین مؤلفه ها استفاده از پتانسیل های فضای باز در اطراف شهرهای اسلام شهر و غیره در جهت گسترش خدمات اجتماعی مانند بیمارستان و ...، رعایت اصول ساخت وساز در روستاهای مجاور حریم کلان شهر تهران به دلیل وجود ساختارهای مناسب نظارت و کنترل و لزوم اخذ مجوزهای قانونی جهت هرگونه ساخت وسازهای جدید در محدوده حریم، به عنوان نقاط فرصت شناخته شده و در نهایت مؤلفه هایی مانند عدم نظارت مستقیم شهرداری ها بر پادگان های نظامی، تغییر کاربری ها با انگیزه منافع اقتصادی و همچنین عدم مطالعات جامع در زمینه خطرات احتمالی (مخاطرات طبیعی) در محدوده حریم، به عنوان مهم ترین نقاط تهدید در منطقه شناخته شده اند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تحلیل نابرابری های فضایی براساس شاخص های بهداشت و درمان (مطالعه موردی: شهرستان های استان تهران)

توسعه شتابان شهرنشینی در کشور، نابرابری های خدمات شهری و زیرساخت های بهداشت و درمان در مناطق جغرافیایی موجب برهم خوردن تعادل منطقه ای در جمعیت و فعالیت ها شده است. جامعه آماری این پژوهش 14 شهرستان استان تهران براساس تقسیم بندی سیاسی 1390 می باشد. 57 شاخص از بخش بهداشت و درمان سالنامه آماری 1390 استخراج شدند. برای بررسی وضعیت پراکنش شاخص ها از ضریب تغییرات و برای سطح بندی از مدل های تاپسیس، ویکو...

متن کامل

نقش گردشگری در تحولات کالبدی - کارکردی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی- شهرستان لاهیجان)

    امروزه در بسیاری از کشورهای جهان گردشگری به عنوان ابزاری برای توسعه مناطق روستایی به شمار می­آید. هرچند که ساختار بیشتر روستاها با گذشت زمان دچار تغییر و تحول می‌شود، اما در روستاهایی که وارد چرخه گردشگری می‌شوند سرعت و میزان تغییرات بیشتر است. هدف این پژوهش بررسی نقش گردشگری در تحولات کالبدی و کارکردی روستاها است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز به دو روش اسنادی...

متن کامل

کاربست مدل Meta-SWOT در برنامه‌ریزی و مدیریت صیانت و توسعه پایدار حریم کلان‌شهرها (مطالعه موردی: حریم پهنه جنوبی کلان‌شهر تهران)

این پژوهش با هدف کاربست تکنیک Meta-SWOTبه‌عنوان تکنیک راهبردی و کاربردی برای برنامه‌ریزی و مدیریت صیانت و توسعه پایدار حریم پهنه جنوبی کلان‌شهر تهران انجام گرفته است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف‌ کاربردی و از لحاظ روش‌ به‌صورت توصیفی و تحلیلی است. روش جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل آنها به‌صورت کتابخانه‌ای و پیمایشی بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد وزن منابع و توانایی‌های داخلی و خارجی نسبت به اوزان منا...

متن کامل

تحلیل رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی شهرستان اسلامشهر استان تهران)

هدف این پژوهش بررسی و سنجش ارتباط سرمایه اجتماعی و کیقیت زندگی شهری در بین شهروندان و ارائه روشی جهت اندازه گیری سرمایه اجتماعی و همچنین میزان کیفیت زندگی شهروندان می­باشد. بدین منظور، شهرستان اسلامشهر به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شده است. روش تحقیق از نوع تحلیلی- توصیفی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه روش گردآوری اطلاعات پژوهش میدانی و پرسشگری است  نمونه جامعه آماری با استفاده از فو...

متن کامل

تحلیل روند تغییرات کارکردی سکونتگاه‌های روستایی جنوب غربی کلانشهر تهران

تغییرات کارکردی نشان دهنده پیشرفت یا عدم پیشرفت فضای سکونتگاهی می باشد روستاهای جنوب غربی کلانشهر تهران در طول انقلاب اسلامی به دلیل نزدیکی به کلانشهر تهران باتبعیت از شرایط کشور بیش از دیگر روستاهای کشور به دلیل تحت تاثیر قرار گرفتن شهر تهران دچار تغییرات کارکردی زیادی شده اند بطوری که میزان جمعیت پذیری در برخی از روستاها به 7 برابر رسیده  وکشاورزی و دامداری در گذشته اقتصاد غالب این روستاها بو...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
اطلاعات جغرافیایی (سپهر)

جلد ۲۵، شماره ۹۸، صفحات ۵۷-۷۲

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023